Wciąż mało kto wie, że matcha ma wiele wspólnego z kulturą samurajską, a więc i z tradycyjnymi sztukami walki wywodzącymi się z tradycji samurajskiej, na przykład kendō. Samurajowie od około XIII wieku używali napoju z herbatą matcha jako środka poprawiającego koncentrację i wytrzymałość, który pity przed pojedynkiem miał pozytywnie wpłynąć na jego wynik. Co więcej, przez wieki przygotowali oni nawet rozbudowany model przygotowania i konsumowania matchy zwany wabi. Ta filozofia dała podwaliny ceremonii herbacianej, takiej, jaką znamy dziś. Niektóre przekazy podają również, że podczas spotkań samurajowie zwykli popijać matchę z jednego kubka. Był to swoisty rytuał, mający na celu scementowanie boskiej woli, zaufania i lojalności.
Kendō to japońska odmiana szermierki sportowej, prowadzona przy użyciu mieczy bambusowych. Jest jedną z japońskich sztuk walki określanych wspólnym mianem budō, do których należą między innymi cieszące się większą popularnością i rozpoznawalnością w Polsce sztuki walki takie jak aikidō, judō czy karate. Mało kto jednak wie, że to właśnie kendo pozostaje najszerzej trenowaną tradycyjną sztuką walki w Japonii, przewyższając poprzednio wymienione sporty o setki tysięcy ćwiczących.
Kendō – droga, która kształtuje ciało, umysł i charakter
Głównym celem treningu kendō jest, poprzez ćwiczenia fizyczne, dążenie do kształcenia umysłu i ciała oraz rozwoju osobowości. Stąd końcówka dō, w japońskim tłumaczeniu „droga“. W Japonii wielu ludzi traktuje kendō jako „sztukę walki na całe życie”, ponieważ można uprawiać je w każdym wieku bez ryzyka kontuzji, które najczęściej dotyczą profesjonalnych zawodników. Najsilniejsi zawodnicy to jednak ci, którzy rozpoczęli rygorystyczny trening już jako dzieci. Kontynuowali go przez szkołę podstawową, średnią i uniwersytet. Często zdobywali mistrzostwo w tej dziedzinie już jako policjanci czy nauczyciele. Dlaczego? Kendō jest szeroko uprawiane wśród funkcjonariuszy służb mundurowych i to właśnie dlatego osoby chcące odnosić sukcesy sportowe często wybierają właśnie te zawody. W Japonii nie sposób znaleźć osoby, która nie miała z kendō styczności, czy to w szkole (na obowiązkowych lekcjach wychowania fizycznego można wybierać spośród kendo czy judō), w klubach uniwersyteckich czy poprzez prywatne dōjō (kluby sportowe).
Kendō wywodzi się bezpośrednio z bojowej szermierki samurajskiej, której historia sięga XI wieku. Różne jej szkoły rozwijały się aż do połowy XIX wieku, kiedy to wprowadzono zakaz noszenia mieczy przez samurajów. W początkach XVII wieku do treningu zaczęto stopniowo wprowadzać ochraniacze i miecze ćwiczebne pozwalające na zadawanie pełnych cięć, a tym samym na toczenie bezkrwawych pojedynków. Zastosowanie mieczy ćwiczebnych, najpierw drewnianych, a z czasem bambusowych oraz solidnych ochraniaczy wzorowanych na zbroi samurajskiej. Pozwoliło to ćwiczyć bardziej dynamicznie i toczyć walki sparingowe. Wprowadzone z czasem zasady treningu pozwalały na stopniowe ograniczanie dopuszczalnego obszaru zadawanych cięć, a także eliminacji technik zagrażających bezpieczeństwu walczących. Zasady ćwiczeń wprowadzone wtedy, ewoluując, dały podwaliny temu, co dziś znamy jako kendō.
Droga precyzji, dyscypliny i wewnętrznej siły
Do dziś kendō jest cenione nie tylko ze względu na swoją historię i walory wychowawcze, ale również ze względu na swoją bezkontuzyjność i jasne zasady walki. W kendō zawodnik może atakować tylko określone miejsca na ciele przeciwnika, które zasłaniają ochraniacze. Są to cięcia w głowę, przedramię, tułów i pchnięcie w krtań. Zawodnik zdobywa punkt (ippon), tylko jeśli atak spełnia odpowiednie kryteria. Jest to część koncepcji ki-ken-tai-ichi, co oznacza “jedność miecza, ducha i ciała”. Według której cięcie powinno być wykonane właściwą częścią miecza z odpowiednią siłą, pracą ciała i okrzykiem. Oprócz tego, po akcji należy wykazać czujność i gotowość do dalszej walki. Tylko wtedy atak uznaje się za skuteczny. Ataki przypadkowe nie są uznawane za prawidłowe.
To właśnie dlatego w kendō ważne jest dążenie do perfekcji poprzez wyczerpujące treningi i mozolne powtarzanie ćwiczeń. Ma to na celu poprawę nawet drobnych błędów. Dyscyplina, wytrwałość i wysiłek włożone w ten proces przyczyniają się do rozwoju osobowości i charakteru ćwiczących.
Kendō na świecie i w Polsce – rosnąca popularność i siła tradycji
Dzisiaj kendō jest sportem uprawianym na szeroką skalę na wszystkich kontynentach, nadzorowanym przez Międzynarodową Federacje Kendō i odpowiednie federacje kontynentalne. W jego ojczyźnie odnotowuje się około 2 miliony trenujących. W Polsce zarejestrowanych jest około 500 ćwiczących w 26 klubach, a na całym świecie liczba zawodników wynosi około 5 mln. Z uwagi na dużą popularność japońskiej kultury i popkultury, z roku na rok rośnie liczba ćwiczących, również w Polsce. Co ciekawe, to właśnie Reprezentacja Polski uchodzi obecnie za jedną z najmocniejszych na świecie. Wśród jej osiągnięć warto wymienić podwójne 3. miejsce na ostatnich Mistrzostwach Europy. Dodatkowo Reprezentacja Kobiet zajęła 8. miejsce na ostatnich Mistrzostwach Świata.
Kendō pozostaje niezwykle znane na całym świecie ze względu na swoją bogatą historię i walory wychowawcze. Za sprawą rosnącej popularności kultury japońskiej, jego popularność również wzrasta. Pozostaje nam czekać, aby przekonać się, czy przewyższy liczbą zawodników inne sztuki budō.
Moya Matcha była partnerem Europejskiego Turnieju Kendo dla kobiet, który odbył się 15 lutego 2020 w Warszawie. Artykuł został napisany przy współpracy ze współorganizatorem turnieju, Polskim Związkiem Kendo.
