Zielona herbata stanowi istną skarbnicę pełnowartościowych składników i właściwości prozdrowotnych. Już od tysiącleci uważana jest za lekarstwo dla ciała, umysłu i duszy. Jej miłośnicy sięgają po nią z wielu powodów. Niektórzy cenią jej właściwości pobudzające, przyspieszające metabolizm i wspomagające odchudzanie. Inni doceniają jej korzystny wpływ na układ pokarmowy i immunologiczny, bogactwo witamin oraz działanie odkwaszające organizm. Coraz częściej pojawia się także pytanie: czy zielona herbata uspokaja? Odpowiedź brzmi: tak. Często zapomina się o jej uspokajającym i relaksującym działaniu, które stanowi kolejny powód, dla którego warto sięgnąć po herbaciany napar.
Jak zielona herbata uspokaja umysł i ciało?
Napar z zielonej herbaty ma co prawda właściwości pobudzające, ale – co zaskakujące – w parze z nimi idą właściwości uspokajające. Dzieje się tak za sprawą L-teaniny, czyli aminokwasu obecnego w listkach zielonej herbaty. To właśnie ona odpowiada za uczucie „czujnego odprężenia”.
Rola L-teaniny w procesie relaksacji
L-teanina stymuluje aktywność fal alfa w mózgu, które są charakterystyczne dla stanu relaksacji i jednocześnie gotowości do działania. Dzięki temu osoba pijąca herbatę może się wyciszyć, ale nie popada w senność. Badanie kliniczne wykazały, że suplementacja 200–400 mg L-teaniny dziennie może redukować stres i obniżać objawy lękowe u osób poddanych dużemu obciążeniu psychicznemu. Efekt ten dostrzegli już ponad 1000 lat temu chińscy taości i mnisi Zen, którzy pili zieloną herbatę podczas medytacji. Zauważyli oni, że herbaciany susz odpręża ich, niwelując wszelkie napięcia, a jednocześnie nie wprawiają w letarg i nie pozbawiają jasności umysłu. Co więcej, poprawiał koncentrację i ułatwiał osiąganie stanu maksymalnego skupienia. Szczególnie ceniona była matcha, która zawiera nawet cztery razy więcej L-teaniny niż zwykła zielona herbata.
Równowaga kofeiny i teaniny: pobudzenie i spokój jednocześnie
Kofeina kojarzy się z kawą i szybkim pobudzeniem, które niekiedy prowadzi do nerwowości. Jednak w zielonej herbacie jej działanie jest równoważone przez obecność L-teaniny. Badania wykazały, że kofeina zwiększa czujność i poprawia koncentrację przy niskich dawkach już od 40 mg, natomiast L-teanina niweluje towarzyszącą temu nerwowość i napięcie. To szczególnie cenne w pracy, podczas nauki czy w sytuacjach wymagających skupienia bez efektu „roztrzęsienia”, który często towarzyszy kawie.
Czy L-teanina działa tak samo jak ekstrakt z zielonej herbaty albo napar z liści?
L-teanina to pojedynczy aminokwas, podczas gdy ekstrakt i napar z zielonej herbaty zawierają mieszaninę różnych związków – katechin, kofeiny i innych substancji bioaktywnych. Choć suplementacja L-teaniną może przynieść podobne efekty w redukcji stresu, naturalny napar oferuje synergię wielu składników, które działają razem, co często daje lepszy i bardziej zrównoważony efekt niż pojedyncza substancja.
Polifenole a redukcja stresu
Nie można też zapominać o innych związkach bioaktywnych obecnych w zielonej herbacie – polifenolach, takich jak EGCG. Choć ich bezpośredni wpływ na nastrój nie jest jeszcze w pełni znany, to ich właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne mogą wspierać odporność organizmu na stres. Regularne picie zielonej herbaty sprzyja równowadze oksydacyjnej, co może wpływać na poprawę samopoczucia.
Matcha czy tradycyjna zielona herbata – która działa bardziej relaksująco?
Matcha to sproszkowana forma zielonej herbaty, w której zawartość L-teaniny jest nawet 3–4 razy wyższa niż w zwykłym naparze z liści. Dzieje się tak dlatego, że krzewy przeznaczone na matcha rosną w cieniu, co zwiększa stężenie aminokwasów. Dzięki temu jedna filiżanka matcha dostarcza około 25–45 mg L-teaniny – jest to ilość, która może realnie wspierać redukcję stresu.
Jak przygotować matchę?
Sam proces przygotowania matchy może być równie uspokajający, jak jej picie. Spienianie proszku bambusową miotełką chasen w specjalnej miseczce to chwila skupienia, która angażuje zmysły i pomaga „oderwać się” od codziennego pośpiechu.
Tradycyjne przygotowanie matchy:
- Za pomocą bambusowej łyżeczki chashaku wsyp do czarki dwie porcje matchy (ok. 1,5g).
- Zalej matchę 100 ml gorącej wody (nie więcej niż 80 °C) i intensywnie mieszaj miotełką chasen.
- Wykonuj ruchy przypominające literę M, aż do powstania gęstej piany (ok. 30 sekund).
- Następnie możesz dolać więcej wody, w zależności od tego jak mocną herbatę lubisz.
Czy matcha uspokaja każdego?
Warto jednak pamiętać, że matcha zawiera również więcej kofeiny niż klasyczna zielona herbata liściasta. Osoby wrażliwe na jej działanie powinny pić ją z umiarem – np. najlepiej w godzinach porannych – aby móc korzystać z efektu odprężenia i koncentracji, a jednocześnie uniknąć problemów ze snem.
Techniki parzenia, które wzmacniają relaksujące działanie herbaty
Sekret idealnego naparu tkwi w szczegółach. Optymalna temperatura, w której należy zaparzać zieloną herbatę to 70–80°C przez 2–3 minuty. Zbyt wysoka temperatura sprawia, że do naparu przedostaje się więcej kofeiny, co może nadać mu gorzki smak i osłabić efekt relaksacyjny.
Cold brew czy gorący napar – co lepiej relaksuje?
Coraz większą popularnością cieszy się cold brew, czyli napar przygotowywany na zimno, poprzez zalanie liści zimną wodą i odstawienie ich na kilka godzin. Tak przygotowana herbata ma łagodniejszy smak, mniej kofeiny i więcej L-teaniny – co czyni ją doskonałym napojem na upalne dni.
Sprawdź, jak przygotować Cold brew z naszą herbatą Kukicha
Kiedy i w jakiej ilości pić zieloną herbatę, by zmniejszyć stres?
Zielona herbata to doskonały napój, który może wspierać redukcję stresu, poprawiać nastrój i koncentrację. Najlepsza pora na wypicie zielonej herbaty to pierwsza połowa dnia, ponieważ zawiera umiarkowaną ilość kofeiny, która delikatnie pobudza, nie powodując nerwowości typowej dla kawy. Filiżanka zielonej herbaty wypita rano lub przedpołudniem pomoże rozpocząć dzień w skupieniu i z większym spokojem.
Czy zielona herbata pomaga w zasypianiu?
Zielona herbata może wspierać relaks i wyciszenie, głównie dzięki obecności L-teaniny, która łagodzi działanie kofeiny i sprzyja koncentracji bez uczucia pobudzenia. Warto jednak pamiętać, aby pić ją 3 godziny przed snem, ponieważ zawarta w niej kofeina może utrudniać zasypianie.
Jeśli jednak lubisz rytuał herbaty wieczorem, wybierz niskokofeinowe napoje:
- herbaty o niskiej zawartości kofeiny (np. hojicha, kukicha),
- cold brew – napar na zimno, który naturalnie zawiera mniej kofeiny, ale wciąż dostarcza L-teaniny, zapewniającej relaksacyjne działanie.
Kto powinien ograniczyć kofeinę? Bezpieczne dawki zielonej herbaty
Optymalna dawka to 2–3 filiżanki dziennie, czyli około 400–600 ml. Taka ilość dostarcza 60–90 mg L-teaniny – poziomu, który w badaniach był skuteczny w redukcji stresu i poprawie koncentracji. Osoby szczególnie wrażliwe na kofeinę – kobiety w ciąży, osoby z problemami sercowo-naczyniowymi lub cierpiące na bezsenność powinny ograniczyć ilość wypijanej herbaty albo sięgać po jej łagodniejsze odmiany.
